"ХУРМАСТЫГ ӨМГӨӨЛӨХҮЙ"

К бол Куросава.

Орчин үеийн филмийн мастер Акира Куросава High and Low (天国と地獄) , Heaven and Hell гэхчилэн нэрлэгддэг өөрийн филмээр 1960-аад оны эхэн үеийн Японы кино урлагт цочроо өгсөн. Филмд Такаже хэрхэн гутлын үйлдвэрийн эзний хүүг хулгайлж, төд удалгүй баригдан гарцаагүй байдалд орж байгаа талаар гардаг.

Куросава : “Зохиол дахь хүүхдийн хулгайн талаарх ганцхан мөр энэ кино бүтэх гол шалтаг болсон” хэмээсэн байдаг.[1] Японы кино урлагийг баруунд гаргахад ихээр нөлөөлсөн Куросавагийн хувьд хурц үзүүрт сэлмээр тас цавчих мэт самурайн ёс суртахууны үлгэрлэл бүтээл бүрт нь үзэгдэнэ. Хурмаст ба тамд сайн муугийн эсрэгцэл төстэй байдлаар илэрдэг.  Кино гарсан даруйдаа шүүмжлэгчдээс ямар жанрт хамруулах тал дээр маргаан гарсан гэдэг. Учир нь филм өөрөө сэтгэл зүйн детектив  шинжтэй ч, пост-нуар жанрынх хэмээн тодорхойлдог.[2]

Такаже – хайрлагдах хийгээд санаа тавих хүнгүй энгийн нэгэн залуу, бусдын л адил алдаж, бас сайхан амьдрахыг хүссэн. Гэвч түүний сайхан амьдралд хүрэх зам нь буруу байсан. Учир нь тэр Хурмаст буюу диваажинг хол- Гондод байна гэж үзсэнээрээ тэр эндүүрсэн юм.

Филмийн хамгийн чухал сцен болох гутлын үйлдвэрийн эзэн Кинго Гондо, Такажетэй нүүр тулан уулзаж байгаа хэсэг.

Энэхүү сцен нь ерөнхийдөө киноны хамгийн чухал концепцийг агуулж байгаа. Такаже Гондогийн хүүхдийг түүний жолоочийн хүүхэдтэй андууран хулгайлсан ч эцэст эрүүл саруул буцаан олгодог. Гинжирү Такежи өөрийн энэхүү хүүхэд хулгайлсан үйлдлээ Гондогийн бусад айлаас тусгаар орших яг л диваажин мэт харагдах тансаг байшинг өөрийнхөө умгар өрөөтэй харьцуулсанаар энэ бүхэн эхлэсэн гэж тайлбарладаг. Куросава уг сценээр зөвхөн зөв, шудрага байдлын ялан дийлэхийг харуулахыг зориогүй, тэр хуучны Японы самурайн моралыг  хөндөж байна.

Эндээс харахад Такажегийн хувьд хүүхдийн хулгайн үйлдэл нь эд баялагтай огт холбоогүй, өөрийн зовлон үзсэн амьдралаас өс авч буй хариу үйлдэл юм.

Куросава энд бас нэгэн зүйл хөндөхийг хүссэн нь "хүүхэд бол хүүхэд" гэсэн санаа юм. Баян айлын хүүхэд ч бай, ядуу гэр бүлээс гаралтай ч бай хүүхэд л бол хүүхэд. Гагц нийгэм тэдэнд ондоо статус тулгадаг.

Нийгэм заавал зовлонгоор дүүрэн байх ёстой юу?

 Баян хүний мораль, ядуу хүний моралын ялгааг хөндсөн. Тэр Японы нийгмийн шудрага ёс хийгээд парадокс байдлаар асуулт тавьсан.

Парадокс
Филмийн парадокс ойлголтоор Такаже- ядуу зүдүү авч эрх чөлөөтэй, Хурмастын амьдралтай байсныг мэдэж, Гондо – хөрөнгөтэй хүн авч, бүх зүйлд хашигдсан, өөрийн эрх чөлөөг эдлэхгүй тул Тамын амьдралтай байсныг илчилнэ. 

Бидний хувь заяа хэмээн нэрийдэгч тодорхой цаг хугацааны хязгаартай аялал маань тоо томшгүй тохиолдлуудаас бүтсэн байдаг. 
Энэ бүгдээс үзэхэд Такажегийн хувьд хүүхдийн хулгайн үйлдэл нь эд баялагтай огт холбоогүй, өөрийн амьдралыг бүтэхгүй хэмээн үзээд мөнгөөр дамжуулан сайхан амьдралд хүрнэ гэж найдсан.
Гэвч үнэнд зөв буруу гэж байхгүй. Такаже гэмгүй, сайн сайхныг санаж явсан хүн болохоос зэрлэг балмад хүн биш. Хууль, нийгэм хүнийг сайн, муу гэж ялгахдаа гадаад гаргаж буй төрх, үйлдлээр нь л үнэлэх авч дотоод төрхөөр нь үнэлдэггүй. Такаже шудрага ёсны төлөө тэмцэж буй авч түүндээ буруутгагдаж байна. Такаже үхэх ял авах ч түүндээ харамсахгүй.Учир нь хүмүүсийг ийн алгачилж үзэж байгаа нийгэмд чимээгүй аж төрсөнөөс орхисон нь дээр гэдгийг тэр ойлгож байлаа.

---

[1] Ed McBain. 1959. The 87th Precinct. King's Ransom . E. P. Dutton

[2] The Criterion Collection. Tsutomu Yamazaki. 2008. High an Low’s documentary film.

..Үл үзэгдэгсэдтэй ярилцсаар хэдэн сарыг үдэв. Нэг их сонин зэвүүцэл төрч эхлэнэ. Хаанаас ч юм хачин тээртэй өрөмний чимээ өрөөг эзэмдэн, толгой нь үл мэдэг дайвалзана,утаа суунаглана. Тэр хэдийнээс тэднийг үзэн ядаж эхлэснээ гайхана. Гэвч яг энэ гайхахтай зэрэгцэн толгойг нь самууруулсан чих дөжирсөн авиа сонс, намайг сонс! хэмээн яг дээрээс нь хашхичина. Өчигдөрхөн л тэд түүний хамгийн дотны ярилцагч, сонсогч, зүүднийх нь харуулууд байсан сан. Харин өнөө өглөө.. амар тайвныг үл үзүүлэн орных нь ирмэгт нүдээ будан суух, ажигч үгүй түүний тамхинаас дур мэдэн авч суунаглуулах хараал идсэн зэрэмдэг сонсогчдоо үнэн голоосоо, бүр чинхүү үнэнээс үзэн ядаж байлаа. Үнэн гэвч түүний үйлдийг эс соёрхох аж. Одоо тэд уурлаж буйг нь гадарлан хаа нэгтээгээс инээвхийлэн энд тэнд, тэнд энд газар сайгүй нуугдацгаасан биз. Дандаа л тэгдэг. Тэр айж эхлэв.Багахан ч атугай хөдлөчихвөл л худал хуурмагийн багтай тэдэнтэй нүүр тулахаас зүрхшээж байлаа. Гэвч энэ айдас түүний сэрүүн зүүд аж. Өглөөний униар дуниартангуй нүдийг эзлэнэ. Зүүнтэй хөхөнтөн үзэгдэх их оройн дээр,бүр дээр манан суунаглаж, тэр өөрийн эртний сүүдрүүдийг дурсана. Түүх эхлэхээс урьд оршиж асан түүний сүүдэр чанх ард нь инээвхийлэн суухыг мэдрэх агшинд үүр цайх аж. Далавчин дороо бяцхан үр тээсэн цох хөшигний завсраас сэм ниснэ..