Өлсгөлөн үлгэр

  ..Амьдрал нүдээ нээжээ. Тэр одооноос амьд болов. Саяхан үхдэл байсны шинж нүүрэнд нь багахан үрчийн уйлагнах гомдлоос өөрөөр илэрхээ больж. Тэр одоо бяцхан, бяцхан амьд биет. Тэрнийгээ мэдрэхээр сулхан амьсгаа авлаа. Түүнд нэр аль хэдийнэ хайрлажээ. “Амьдрал”.

Байгаль эхийнх нь бүхнийг энэрэх зан түүнд заяасан авч Амьдралд хайрлаж энэрсэн тэр л зүйлсээ хормын дотор үгүй хийх адын сэтгэл зэрэг төрнө. Эх нь түүнд бяцхан хөлөг онгоц авч өгч. Амьдрал хөлөг онгоцоороо тоглож өдрийг барах их л дуртай байж. Нэг удаа гэрт нь жижигхэн шавьж явж байсанд ихэд сонирхож шилэнд хийжээ. Тэр шавьжиндаа хоол өгөөд л, өгөөд л , гадаа салхилуулаад л, хамтдаа шинэ үлгэрийг бодож олохын зэрэгцээ , түүнтэй ярилцдаг байв. 
Ихэвчлэн Амьди ярьж (ээж нь түүнийг тэгэж дууддаг байв) шавьж тэвчээртэй сонсогч болно. Яг л хамгийн шилдэг философич шиг. Амьди шавьжиндаа нэр өгөхийг хүсч удаан бодосны эцэст Хүн гэдэг нэр хайрлажээ. Яг л ээж нь түүнд анх нэр хайрласан шиг.  Түүний жижигхэн Хүн удалгүй нэг эст бяцхан эсэнцрүүд гаргаж эхэлжээ. Энэ нь Амьдид муугийн совин байнга татуулна. Эхний гаргасан бяцхан эсэнцрийг нь тэр даруйд нь няц гишгэж орхижээ. Хүн нялх биетэй ухаан санаа нь орж гарч байсан тул тэдий зэргийн эсээ алдсанаа анзаарсангүй. Дараа нь дахиад нэг, дараа нь дахиад нэг, тэрний дараа ч дахиад нэг. Гарч ирсэн эсэнцрүүдээс нэг ч үлдсэнгүй. Түүнд өөрийн Хүнийг өөр бяцхан эсэнцрүүдтэй хуваалцах хүсэл байсангүй. Хүн бол түүнийх. Хүсвэл Хүнийг ч няц гишгэх чадал түүнд байгаа. Гэвч өрөвдөнө. Тэр нигүүлсэнгүй.

Амьдигийн ээж шидийн мэргэжилтэн байв. Бяцхан үр цацаад л бүхэл бүтэн ой мод бий болгочих жишээтэй. Багахан нулимс гартаа цуглуулан цацаад л хараа үл гүйцэм тэнгисийн давалгааг үүсгэнэ. Ээж нь энэ ажилдаа хамгийн шилдэг нь байв. Харин Амьдид энэ бүхнээс илүүтэй ээж нь долгиотсон урт үсээ задлах мөч л гайхамшигтай санагдана. Ээж нь үсээ задламагц л тэнгэрээр нэг асгарсан тас хар үс нь хуйлран эргэлдсээр, энд тэндгүй харанхуйлна. Амьдид  энэ мөчид түүний хажууд эвхрэн хэвтээд зүүрмэглэнэ. Тэр хэзээ ч гүн нойрсож байсангүй, зөвхөн зүүрмэглэлийг л хүснэ. Түрхэн л ..

Эх нь хэзээ ч түүнд өөрийнх нь эцгийг ярьж байсангүй. Амьдид харин тэр нь хэзээд хамгаас сонирхолтой санагдана. Нэг өдөр (ямар нэг нууц бүхэн нэг өдрөөс л үүсэлтэй байдаг ) эх нь эцгийнх нь нэрийг хэлжээ : түүнийг “Он Цаг ” гэдэг. Өөр юу ч хэлсэнгүй. Амьди Он Цаг гэгч өөрийн эцгээ ихээр харахыг хүсч, дотроо царайг нь дүрслэхийг хичээнэ. Тэр бүрийд эх нь хачин ихээр гуниглаж гил хар үсээ задлана. Бяцхан Амьдиг зүүрмэглэх үест нь эцгийнх нь хоолой сонстох аж. Манан татсан өтгөн уулсын толгодоос авaхуулаад хатаж хорчийсон ээжийнх нь гунигийн хэсгүүдийг даван хүүгсэн хоолойгоор эцэг нь юу ч юм хэлнэ. Харин тэр үгс дамжигдан ирэх үест Амьдигийн хацар гүрвэлзэж, хоолой нь хорсоно. Сэрээд өөрийн Хүн найздаа зүүдээ нэг бүрчлэн хэлнэ. Хэзээний сайн сонсогч Хүн  аанай л толгой дохин сонссоор..

Нэгэнтээ Амьдигийн бяцхан Хүн нь өсөхийн үест түүний эсэнцрүүд хэдэн мянга болон үржжээ. Тэднийг няцлах байтугай тоолох ч сонирхолгүй болтлоо Амьди нас биенд хүрч. Түүний Хүн болоод сүргүүд нь асар том онгоцон дотор амьдарч байлаа. Учиргүй их дуу чимээ гаргахгүй л бол Амьди тэдэнд нэг их ойртохгүй. Харин аль нэг эсэнцрүүд нь үржилд орох юм уу, нэг нэгнийгээ барьж идэх мөчид Амьди тэднийг сонгон авч тухай бүрт нь тохиох шийтгэл бодож олно. Тэгээд зэрэмдэглэж дуусмагцаа буцаан тавина. Түүнд эцгийгээ хүлээх багынх нь бодлуудаас юу ч үлдсэнгүй. Он цагийг үзэн ядна, зүхнэ.

 Гэвч нэгэн өдөр (аанай л толгой эргүүлэм нэг өдөр) тэр дурлачихжээ. Эцгийнхээ төрсөн дүүд, өөрийнхөө авга эгчид. Одоод дурлачихав. Түүний хайрлахыг хүссэн тэр л бүх зүйл Одоод шингэсэн байлаа. Үүрдийн мэт амгалан төрх, хэзээ ч үл дуусах хормууд. Анх харуутаа л “тэр” мөн гэх бодол сэтгэлд нь ургасан юм. Эхний уулзатын орой л Одоотой хамт үүр цайлгав. Сэрүүтээ л хайртай бүсгүйнхээ долгиотсон үсийг үнэрлэв. Тэгээд үнсэхээр өндийтөл дэргэд нь өнгөрсөн шөнийн хайрт нь бус түүний 2 ихрийн нэг болох Өчигдөр хайртынх нь дэрийг дэрлээд гүн гэгч нь нойрсож байлаа. Амьди зэвүүцэл, хууртагдсан мэдрэмжээ барьж дийлэлгүй унтаж буй бүсгүйг багалзуурдаж авав. Бүсгүйн ам нь ангалзан хамаг хүчээрээ өөдөөс нь тэмцэх авч хүзүүг нь хором бүхэн үхэл хүчтэйгээр багалзуурдан төгсгөл нь дөхөж буйг цус хурч эхэлж буй улайссан нүднээс нь мэдэрч болох аж. Амьди хайртынхаа ихрийг хөнөөмөгцөө харцанд нь унтралгүй үлдсэн гайхшрал, гуниг хурсан түүний амь-үгүй биеийг хөнжлөөр хучсан болоод бушуухан гарлаа. Ингээд тэр насан эцэстлээ дурлалт бүсгүйгээ хайх эрэлд мордсон юм.

Амьди өөрийнхөө ертөнцөд хийх дайсагналынхаа эхний алхмыг гүйцэтгэжээ. Тэр хатуу, хатуужилтай болжээ. Яагаад ийн зүрхэнд үлдсэн хамгийн гэгээлэг зүйлийг нь үгүй хийсэнд нь юуг ч юм бүхнийг буруутгах аж. Гэхдээ Өчигдөрийн хувьд тэр зөв зүйл хийсэн гэдэгтээ эргэлзэхгүй байлаа.

           Түүний бяцхан Хүн нэгэнт яридаг болж. Амнаас нь унах үг бүр Амьдиг зүхсэн, өөрийг нь анхны эсэнцрүүд шиг нь устгаагүйд зэвүүцдэг талаараа том гуурсан хоолойгоор чарлах аж. Амьдид түүний Хүн болоод эсэнцрийн сая сая сүрэг өрөвдмөөр санагдана. Гэлээ гээд түүнд хийж чадах зүйл үлдсэн гэж үү? Тэр хийдгээ хийсэн. Тэднийг “амьдруулж”. Түүнээс харин ингэж олон зүйл нэхэх нь хэтэрхий шуналтай санагдана. Амьди ямар Бурхан биш дээ!  Хожмоо бодоход Бурхан гэж нэрлэгддэг өвсөнд донтсон элэнц эхээ саналаа. Б-У-Р-Х-А-Н. Бүхнийг чадагч багш гэгддэг элэнц эх нь Амьдиг төрөхөд нь нэг зүүлтэрхүү зүйлээр түлж байсан шиг там тум санагдана. Сорив нь тэмтрэгдэх төдий болсон аж. Хааяа амьди яг л эмгийнхээ өгсөн шиг сорвийг өөрийн бяцхан Хүний сүрэгт тэмдэг тавина. Түүнд ялимгүй “өөрийн” талын мэт санагдсан нөхдөд л тэр тэмдэг бий. Санагдах гэдэг түүний ээжээс нь өгөгдсөн инстикт байлаа.

                                                           

  *  *  *

     ...Хачин их дулаахан зүрхтэй нэгэн хүү төржээ. Эцэг эхийн хайрыг татсан нэг л хөвүүн. “Хайраар” хийгдсэн тийм л хүүхэд. Хийсэн бодсон бүхэн нь хормын төдийд ч биелчихдэг түүнийг Азгийв гэдэг байв. Эцэг нь нутаг усандаа алдартай мужаан. Харин эх нь уран гартай оёдолчин нэгэн аж. Бүгд л тэдний Азгийвийг эцгийнхээ шийрийг хатаах мужаанист болно гэдэгт итгэж байв. Хүү харин яруу найрагч болохыг хүсчээ. Уулан дээр ганцаараа гараад суучихна. Хавь ойрын хүмүүстэйгээ тэр бүр ярилцахгүй. Бичээд л байна, бичээд л байна.  Нэг иймэрхүү юм бичнэ.

Галаар наадсан өдрүүдийн

Ёроолгүй гүнээс цоргитол ширтэх

Тэр нэгэн дуудлаганд

Ам минь хатав,

Үг хэлэхийн цагт..

         Залуугийн зүүдэнд нь янз бүрийн үзэгдэл харагдана. Тэр тэнд маш олон жижиг хэсгээс бүрдэх шилний бутархай дунд өөрийн дүрийг ахин дахин хайх аж. Арай хийн олох үест нь аврага бүргэд олсон дүрийг нь бут цохин ахин эхнээс нь хайна. Хамгийн хараал идсэн аймшигтай мөч нь огт харж байгаагүй олон хүний дүр өөрийнх нь оронд би мөн, би бол чи гэхчилэн толгойг нь самууруулна. Хашхирахыг хүсэвч дуу гарахгүй, дэмий л ам нь ангалзана. Нэвт хөлөрчихөөд сэрэхэд нь хөгшин эх нь нулимс цийлэгнүүлэн толгой дээр нь жин тавьчихсан сууж байдаг байв.

Бидэнд үүлсийн цаадхи нууцад нэвтэрч чадах цаг ирнэ гэж үү?, ухамсраасаа хол орших үестээ хашхирч хэлсэн дотоод шаналалаа хожмоо өөрөө санаж чадах уу?

Олон өдрүүдийн нэгэнд залуу уулан дээр суухдаа явах л хэрэгтэй хэмээн юмнуудаа баадагнан үүр цүүрээр гэрээсээ явжээ. Гэвч модон дотор тэнүүлчидэд баригдан хоолойгоо хага яруулж. .Амьсгал авахад хэцүү болж, татвагнан хэвтэхэд нь моддын дундуур зүсэн орж ирэх нарны эхний туяа нүүрэн дээр нь туслаа.. Тэр амьдралд хайртай байсан...

*  *  *

        Аливаа ямар ч хүнийг яажшуухан ч хамаагүй байдлаар зүсчих аргаа амьдрал олчихдог байлаа. Амьдигийн ингэж өөрчлөгдсөнд ээж нь санаа зовнино. Гэвч юухан хийж чадах билээ. Нэгэн бүүдгэр өглөө тэр чимээгүйхнээр усны онгоцон доторх хүн сүргүүдээ асар том шилэн савруу юүлэн далайн эргийн өмнөх хавцлыг зорилоо. Өнөөдөр хүн сүргийхнийг нэгэн зэрэг устгах өдөр. Өөрийгөө бас чөлөөлөх өдөр. Шилэн савнаасаа эхлээд нэг нэгээр нь хүн сүргийхнийг гаргаж байснаа бүгдийг нь урвуу харуулаад гүн хар нүхлэн харагдагч хүчит эргүүлэг рүү чулуудчихав. Ингээд тэр чөлөөлөгдөж, эцэст нь өөрөө унав.

Замгаас эхлээд элдэв амьд биет өөр дээр нь ургах хүртэл тэнд удаан суужээ.Сая сая он тооллууд оддоос тасарч байлаа, харваж байлаа. Далайн ёроолд. Ёроолын ёроолд. Сэтгэлд нь ээжийнх нь асгарсан үс алтан өнгөөр туяарч байх мөчид Амьди тэнд жаргалтай байна. Тэр ээжийнхээ өвдгийг дэрлэжээ. Бас Одоо..түүний Одоогийн дуу хоолой, нойтон аньсага, чимчигнэх уруул..

Амьди анх удаагаа гүн нойронд автлаа.. Анхны бөгөөд эцсийн удаа. Нүдээ алгуурхнаар анихад хамаг бие нь жингүйдэн хөөрч тэрээр эзгүй хөх талд ганцаар зогсоно. Сүүдэр хүртэл буухаас цэрвэдэг энэ хөх талд өмнөхөн нь нүцгэрсэн мөчиртэй лугс том мод  байх аж. Үзүүр нь тэнгэрийн хаяаг давсан, үндэс нь газрын хөрсийг мянган бээр нэвтэлсэн, мөнхийн үргэлжлэл мэт тэлсэн хязгааргүй олон мөчирс нь үл үзэгдэн саглайн, тэр сүрлэг мод уулсын өмнөх уул мэт.. Амьди эрс зоримогоор модны зүгт алхлаа. Тэр энэ модыг анх харуутаа л таньсан юм. Он цаг..